Odsłonięcie tabliczki upamiętniającej ofiary Romów i Sinti w Białymstoku

09.10.2025

Pamięć, której nie wolno zapomnieć

9 października w Białystoku odsłonięto tablicę poraz pierwszy upamiętniającą na terenach Białegostoku zamordowanych Romów i Sinti przez nazistów podczas II wojna światowej.

• W 1942 roku w Więzieniu / Areszcie Śledczym w Białymstoku przy ulicy Kopernika 21 , przetrzymywano 4 tysięcy Romów.

• Ponad 1000 zmarło na miejscu z powodu głodu, chorób i przemocy. Ich ciała grzebano w ogrodzie więziennym lub wywożono do Grabówki.

• Kolejnych ponad 1000 więźniów deportowano do Auschwitz-Birkenau.

• To jedno z wielu miejsc zbrodni na Podlasiu — obok Zarąb Kościelnych, Plesiszcza, Wasilkowa, Bielska Podlaskiego czy Szepietowa — które przez lata nie były należycie upamiętniane.

Prezes Stanisław Stankiewicz , który od wielu lat zajmuje się Upamiętnieniem i tworzeniem materialnego archiwum Pamięci Zagłady Romów i Sinti, zainicjował proces badawczy dzięki , któremu mamy kolejne miejsce ukazujące ludobójstwo na Romach i Sinti .

Poświęcono i odsłonięto pamiątkową tablicę mówiącą o Romach więzionych , w tym miejscu i wywożonych do obozów koncentracyjnych, m.in. do Auschwitz-Birkenau, gdzie zostali zamordowani w komorach gazowych.

To symboliczny gest przywracania pamięci o tragedii, która przez dziesięciolecia pozostawała w cieniu historii.

W wydarzeniu wieźli udział :

• Stanisław Stankiewicz-Prezes Centralnej Rady Romów w Polsce

• Karol Kwiatkowski-Wiceprezydent International Romani Union

• Artur Konopacki -Pełnomocnik Wojewody Podlaskiego ds Mniejszości Narodowych i Etnicznych -Podlaski Urząd Wojewódzki

• Marek Masalski - Wiceprezydent Miasta Białegostoku

• Eliza Agnieszka Cybulko - Wiceprezydentka Mista Białegostoku

• Kpt. Paweł Kasprzak Dyrektor Areszt Śledczy w Białymstoku

• Karolina Kwiatkowska - Dyrektor ds Komunikacji i Współpracy Centralna Rada Romów w Polsce

Samudaripen – tak Romowie i Sinti nazywają ludobójstwo dokonane przez hitlerowskich nazistów. Szacuje się, że w czasie wojny zginęło ponad 70% społeczności romskiej w Europie.

Pamięć o ofiarach Samudaripen to nie tylko hołd dla zamordowanych, ale także ostrzeżenie dla przyszłych pokoleń. W czasach narastających zagrożeń i nietolerancji przypomnienie o tych wydarzeniach ma kluczowe znaczenie dla ochrony praw człowieka i demokracji.

Zdj. Mirosław Szut

Zadanie publiczne pt. „Upamiętnienie ofiar romskich getta w Białymstoku” jest finansowane ze środków Województwa Podlaskiego.